Sigrid Kaag zag dat de dood een verlossing werd in Gaza
Als tijdelijk VN-gezant in het Midden-Oosten zag Sigrid Kaag met eigen ogen hoe de Palestijnen in Gaza overleven, en hoe er machteloosheid heerst bij de internationale gemeenschap. Een gesprek na haar laatste werkweek voor de Verenigde Naties. „Palestijnen hebben zoveel dood en vernietiging gezien dat de dood vaak een verlossing lijkt.”
Door Gilad Perez
Hoop doet leven”, vertelt Kaag over de optimistische geluiden rond een staakt-het-vuren in de Gazastrook. „Maar we hebben de laatste twintig maanden geleerd dat zulke berichten vaak niet leiden tot een bestand.” Daarmee tempert Sigrid Kaag aan het begin van dit gesprek gelijk de verwachtingen. Toch weet ze als geen ander hoe belangrijk een wapenstilstand kan zijn. Voor zowel de Israëlische gijzelaars als de Palestijnse bevolking in Gaza.
Na bijna 650 dagen oorlog blikt Sigrid Kaag (63) terug op haar functie als VN-gezant voor de wederopbouw in Gaza en als coördinator van het vredesproces in het Midden-Oosten. Niemand had gedacht dat deze oorlog zó lang zou duren, vertelt Kaag vanuit Zwitserland. „De terreurdaden van 7 oktober waren van een totaal andere orde. Net als de duur van het conflict en de manier hoe de oorlog verloopt.”
‘Vreselijke aantallen’
Kaag schetst een zwart beeld van de humanitaire situatie in Gaza. De veelvuldige gedwongen verplaatsing van mensen maakt dat ze uitgeput zijn. Ze zag het tijdens haar bezoeken in de Gazastrook. „Palestijnen hebben niets meer om zich aan vast te klampen. Ze hebben zoveel dood en vernietiging gezien dat de dood vaak een verlossing lijkt.”
„Mensen zijn niet bang voor de dood, ook kinderen niet. Ik ben geen traumadeskundige, maar ik denk dat we ons als mensen kunnen inleven in wat dat met een ander doet. We hebben het over 17.000 kinderen onder de 57.000 doden. Dat zijn vreselijke aantallen.”
Op een pragmatische manier kijken wat de VN wél kan doen, zo ging Kaag de vele gesprekken in met ministers van Buitenlandse Zaken. Maar alleen de strijdende partijen kunnen een zogeheten ‘stimulerende omgeving’ creëren. De onmacht bij de internationale gemeenschap helpt niet mee. „Humanitaire werkers zijn er om levens te redden, maar de strijdende partijen moeten wel meewerken en zich houden aan het internationaal humanitair oorlogsrecht.”
Schooltjes opbouwen
Zonder staakt-het-vuren geen wederopbouw, ziet Kaag. „Niemand gaat dat financieren. Er was vroeger vaak kritiek vanuit de Europese Unie. Want waarom zouden we een schooltje opbouwen als het toch weer wordt verwoest? Tegelijkertijd moet je dat juist doen, want het is een recht van mensen.”
Ze houdt zich vast aan kleine lichtpuntjes. Ook zonder bestand lukt het de VN om Palestijnen te helpen. „We hebben veel kinderen tegen polio kunnen inenten. Als er politieke wil is, gaat het wel. Maar je kunt niet verwachten dat humanitaire hulpverleners wonderen verrichten als alle stoelpoten worden weggezaagd.”
Alleen maar verslechtering
In januari van dit jaar werd ze tijdelijk benoemd als VN-coördinator van het vredesproces in het Midden-Oosten, een onmogelijke functie in een tijd waarin elke dag tientallen doden vallen in de Gazastrook. „Je kunt ook niet meer spreken van een proces van vrede zoals het vroeger werd ingevuld. Sinds de Oslo-akkoorden hebben we alleen maar verslechtering gezien.”
Kaag ziet dat het dezer dagen meer gaat over bilaterale akkoorden, zoals de Abraham Akkoorden in 2020, en mogelijk tussen Israël en Libanon of Syrië in de nabije toekomst. „Maar dat raakt niet de kern van de problematiek: een veilig Israël en een levensvatbare Palestijnse staat. Er is namelijk een Palestijnse bevolking die wordt bezet door Israël. Dat is geen duurzame oplossing.”
‘Even een pauze nemen’
Vorige week stopte Kaag met haar tijdelijke functie bij de VN. „Ik ga even een pauze nemen, na bijna zeven jaar Nederlandse politiek en achttien maanden non-stop deze oorlog.” Daarnaast gaat de voormalig leider van D66 lesgeven aan universiteit SciencePo (Parijs) over internationaal onderhandelen. „Ik wil mijn ervaring en kennis op het gebied van geopolitiek en geo-economie nuttig inzetten. Verder is het een open speelveld. Ik weet het echt niet.”
