Haifa: ‘Wij zijn het geluid van vrede’

In de Palestijnse wijken van Haifa lijkt het leven in beperkte mate door te gaan. Getoeter klinkt door de smalle winkelstraten, terwijl een vrouw met roze hijab (hoofddoek) door de groentes van de supermarkt graait. Het is door de dagelijkse raketbeschietingen uit Libanon rustiger dan normaal. De Israëlische havenstad werd lange tijd gespaard door het Libanese Hezbollah, maar na de opgevoerde Israëlische bombardementen loeit het luchtalarm nu elke dag. Daarom zijn ook verschillende mobiele schuilplaatsen te vinden in de stad, waar inwoners van Haifa snel naartoe kunnen rennen tijdens een raketaanval van Hezbollah.

In heel Israël wonen circa twee miljoen Palestijnen met een Israëlisch paspoort, zeker 21 procent van de hele Israëlische bevolking. Haifa is een zogeheten gemengde stad, meer dan tien procent is van Palestijnse komaf. Zij hebben dezelfde rechten als joodse Israëli’s, maar hebben te maken met discriminatie en voelen verbintenis met hun lijdende broeders en zusters in Gaza.

Restaurants zijn geopend, maar lijden zichtbaar onder de escalerende oorlog. Toeristen zijn in geen velden en wegen te bekennen. Veel Palestijnen ogen angstig om hun verhaal te doen. ,,Ik kan er niet zoveel over zeggen”, zegt een Arabische apotheker terwijl hij onrustig om zich heen kijkt. Hij is niet de enige die niet comfortabel oogt om te praten over de situatie na 7 oktober.

Volgens directeur Jafar Farah, directeur van het Mossawa Centrum, een organisatie die de belangen van Palestijnse Israëliërs behartigt, heeft het vooral te maken met de angst om opgepakt te worden. Meer dan 350 Arabische Israëli’s zijn volgens zijn organisatie vanwege politieke uitingen gearresteerd sinds 7 oktober.

,,In onze gemeenschap is sprake van grote frustratie”, zegt Farah. ,,Bijna elk protest na de uitbraak van de oorlog is voorkomen door de autoriteiten. Zij die wel gingen protesteren werden gearresteerd.” Ook Palestijnen op de Israëlische werkvloer worden lastiggevallen door hun collega’s. ,,Rechtse Israëli’s controleren de sociale mediakanalen van deze Palestijnen. Dan kijken ze wat hun Arabische collega’s posten over de oorlog. Het gevolg is dat we vele illegale arrestaties zien.”

In 2018 werd Farah zelf opgepakt door de Israëlische politie. ,,Ik ging toen naar een protest om mijn kinderen daar weg te halen, en werd gearresteerd. Vervolgens viel een agent mij aan in het politiekantoor, en brak ik mijn been. De politieagent sloeg me op de grond en boeide me met geweld. Zes jaar later is mijn zaak, de aanklacht tegen de politieagent in kwestie, nog steeds niet afgesloten.”

Verwacht

In mei 2023, een paar maanden voor de oorlog, was Farah in Den Haag, en heeft hij gewaarschuwd voor een veel grotere crisis die zou kunnen komen rond oktober. ,,Wij zagen de frustratie in Gaza als we spraken met de Palestijnen die werkten in Israël. We zagen jonge mensen die met een boot naar Europa vluchtten. Dit werd allemaal verwacht.”

Wij proberen de pijn van de Palestij­nen onder woorden te brengen, maar ook van de Joden

Dat Farah deze oorlog zag aankomen betekent niet dat hij het ook rechtvaardigt. Meer dan zeventig procent van de Arabische Israëliërs steunt de aanval van Hamas op 7 oktober niet. ,,Wij zijn het geluid van vrede”, vertelt Farah. ,,Dat kan je zeker een uniek geluid noemen in Israël. Wij proberen de pijn van de Palestijnen onder woorden te brengen, maar ook van de Joden. Want wij werken op dezelfde werkplekken als collega’s en we wonen naast elkaar als buren.”

Potentieel voor vrede

Van alle Palestijnen met een Israëlisch paspoort steunt 72 procent een tweestatenoplossing, blijkt uit de nieuwe vredesindex van de Tel Aviv Universiteit. Arabische Israëli‘s hebben een bijzondere positie in het conflict. Waar velen zich zorgen maken om het leed van de Palestijnen in Gaza, wil veruit de meerderheid ook alle gijzelaars vrij hebben. Ze hebben namelijk familie en vrienden in Israël én Gaza.

,,We zien het potentieel voor vrede, want wij zien dat er geen plek moet zijn voor afscheiding”, zegt Farah die gelooft in een tweestaten-oplossing-plus, waarbij eenieder vrij kan gaan en staan waar die wil. En Israël moet volgens hem meer interesse tonen in de bevolking. ,,Het kan wel banden normaliseren met Arabische regimes, maar een ander soort vrede is nodig. Israël moet vrede sluiten met de mensen van het Midden-Oosten, niet met de regimes.”

Bethlehem: ‘Ik geloof in het verzet’

Op de zaterdagmarkt van Bethlehem krioelt het van de jonge Palestijnse marktlui. Een tiener draagt een viertal kippen naar de slacht, een ander verleidt klanten om een konijn aan te schaffen, terwijl de meeste jongens met winkelwagens door de smalle straten snellen. Het werkethos zit er in Bethlehem vroeg in. ,,5 sjekel, 5 sjekel”, klinkt uit de keel van een ventje bij een notenkraam.

Bethlehem, de geboorteplaats van Jezus, heeft een grote christelijke en islamitische gemeenschap. De geboortekerk staat symbolisch tegenover een grote moskee. De Palestijnse stad valt in zone A van de Westelijke Jordaanoever. Dat betekent dat de Palestijnse Autoriteit het er voor het zeggen heeft. Maar het grootste deel van de Westoever staat geheel of gedeeltelijk onder Israëlisch gezag. Veel juristen spreken daarom over een bezetting op de Westoever.

Hoewel de zaken goed lijken te gaan in Bethlehem, lijden veel marktlui en ondernemers onder de maar voortdurende oorlog. Voor het naaiatelier van Riyad gaan de zaken na 7 oktober snel achteruit. ,,Ik durf wel te stellen dat het gaat om een daling van 70 procent van onze producten”, vertelt Riyad zittend achter zijn naaimachine.

Bijna alle vergunningen voor Palestijnen om Israël binnen te komen, voor werk of andere redenen, zijn ingetrokken. Het gaat om meer dan 170.000 vergunningen, waardoor vele Palestijnen nu thuis zitten zonder werk. Ook de vermindering van het toerisme naar de Westoever en de komst van Arabische Israëliërs zorgt voor een dip in de economie.

Vrouwenmarkt

,,Wie zich in de middenklasse bevond voor de oorlog, zit nu in de lage klasse”, vertelt Nür bij een overkapte markt waar enkel vrouwen hun zelfgemaakte lekkernijen en sieraden verkopen. ,,Veel vrouwen hebben het lastig om hun producten te verkopen. Soms verkopen ze helemaal niets op een dag.”

Als student ervaart Nür moeilijkheden om naar de universiteit te gaan. ,,Sinds de oorlog volgen wij daarom bijna alleen nog maar online-lessen. Alleen al naar colleges gaan en een les volgen, ging niet meer na 7 oktober.” Ze refereert aan de vele controleposten die de bewegingsvrijheid drastisch hebben beperkt voor de drie miljoen Palestijnen op de Westoever.

Palestina bevrijden

Over de toekomst van de Palestijnse staat zijn de meeste inwoners in Bethlehem het wel eens: geen tweestatenoplossing, maar enkel een Palestijnse staat from the river to the sea. De tientallen Palestijnen die deze site sprak op de drukke markt willen geen Israëlische staat naast die van hen. Volgens de vredesindex van de Tel Aviv Universiteit steunt 60 procent van alle Palestijnen, op de Westoever en in Gaza, een tweestatenoplossing niet.

,,Nee, zeker niet”, zegt Shaheen. ,,Ik geloof in het verzet om een Palestijnse staat te vormen. De joden die hier vroeger al waren mogen blijven om onder een Palestijnse regering te leven.” De dertiger ziet de aanval van Hamas als verzet, en vindt de opoffering van de vele Palestijnse slachtoffers als een noodzakelijk gevolg om Palestina te bevrijden. En haar geluid is niet uniek in Bethlehem.

Veel te veel Palestij­nen hebben zich al opgeofferd.

Drie twintigers genieten van hun lunch terwijl nieuwszender Al Jazeera op de televisie in het restaurant beelden toont van een ingeslagen drone bij het huis van premier Netanyahu. Een Palestijnse staat naast Israël? ,,Nee, dat kunnen we niet accepteren. Veel te veel Palestijnen hebben zich al opgeofferd” zegt een van hen. De ander gelooft niet dat Israël hen ooit met rust zal laten. ,,Ze zullen ons blijven bezetten.”

Deze site liep in Bethlehem mee met de Israëlisch-Canadese Corey Gil-Shuster. Hij spreekt al jaren met zowel Israëli’s als Palestijnen en werkt voor de Tel Aviv Universiteit als directeur bij het masterprogramma voor conflictoplossing. Daarnaast heeft hij het populaire YouTube-kanaal The Ask Project , de reden waarom hij nu te vinden is op de Westoever. Een Palestijnse man die wel het idee van een tweestaten-oplossing steunt, benaderd even later Gil-Shuster om hem te verzoeken zijn antwoord niet te gebruiken voor de video. Het tekent ook de angst om geassocieerd te worden met een verzoenend geluid op de Westoever.