,,We zagen een negatieve impact op onze activiteiten in het Midden-Oosten”, liet Starbucks-topman Laxman Narasimhan onlangs weten. En McDonald’s-baas Chris Kempczinski gaf begin dit jaar toe dat de keten in het Midden-Oosten ‘een aanzienlijke zakelijke impact ervaart als gevolg van de oorlog’.

De fastfoodketen rapporteerde voor het eerst in bijna vier jaar een omzetverlies op kwartaalbasis en noteerde cijfers ver beneden de marktverwachtingen. ,,Zolang deze oorlog voortduurt, verwachten we geen significante verbetering”, zei Kempczinski.

En dat mede met dank aan de BDS-beweging (Boycott, Divestment, Sanctions), een wereldwijde boycot-beweging die oproept tot geweldloos verzet tegen Israël. Starbucks staat zelf niet op de lijst van de BDS, maar het bedrijf kreeg het wel aan de stok met zijn eigen werknemersbond die de kant van de Palestijnen koos in het begin van de oorlog. Reden voor activisten om de keten te boycotten.

Actievoerders weren McDonald’s omdat de Israëlische tak van het bedrijf gratis maaltijden uitdeelde aan Israëlische militairen. McDonald’s-baas Kempczinski sprak van ‘desinformatie’ die over het bedrijf wordt verspreid. ,,In elk land waar we actief zijn, ook in moslimlanden, wordt McDonald’s met trots vertegenwoordigd door lokale eigenaren die onvermoeibaar werken om hun gemeenschappen te dienen en te ondersteunen, terwijl ze duizenden medeburgers in dienst hebben.”

In Nederland is Rami een van de actievoerders die sinds het uitbreken van de oorlog geen Starbucks-cappuccino of Big Mac meer nuttigt. ,,Veel mensen die ik ken, dronken elke dag Starbucks of gingen naar de McDonald’s, maar nu raken ze die producten niet meer aan”, vertelt Rami (20), een Libanese rechtenstudent aan Tilburg Universiteit. ,,Ze willen niet eens meer een beetje geassocieerd worden met Israël.”

Rami is medeoprichter van de Palestine Solidarity Tilburg, een beweging die voornamelijk strijdt voor het verbreken van de banden tussen zijn universiteit met academische instellingen in Israël. ,,Wij willen universiteiten boycotten die extreme banden hebben met het Israëlische leger. Universiteiten daar hebben bijvoorbeeld programma’s om officieren op te leiden.”

Ook specifieke producten worden vermeden door pro-Palestijnse actievoerders. Het product waar al jaren veel om te doen is: de Israëlische dadel. Deze worden deels geproduceerd op internationaal erkend Israëlisch grondgebied, maar ze zijn ook afkomstig uit de illegale nederzettingen op de Westoever.

Voor actievoerders een reden om deze producten links te laten liggen en op te roepen om ze uit de schappen te halen. Omdat Albert Heijn Israëlische dadels verkoopt, steunt de winkelketen de Israëlische oorlogskas en daarom de genocide tegen Palestijnen, vindt BDS Nederland.

Op zaterdag 16 maart startte een campagne met acties bij Albert Heijn-winkels in Amsterdam, Eindhoven en Alkmaar. De demonstranten riepen de supermarkt op om te stoppen met de verkoop van de in hun ogen ‘bloeddadels’. Bij Albert Heijn in de Javastraat in Amsterdam werden Israëlische dadels en avocado’s nog tijdens de actie uit de schappen gehaald, schrijft BDS.

Albert Heijn zegt zich in een reactie aan de nationale en internationale wet- en regelgeving te houden rondom etikettering. ,,In het geval van Israël en Palestina onderscheidt de wet zes mogelijkheden waar producten vandaan kunnen komen: Israël, Palestina, Golan, Gaza, West Bank (Israëlische nederzettingen) en Golan (Israëlische nederzettingen). Wij hebben onze leveranciers gevraagd eindproducten uit de Palestijnse gebieden niet te mengen met producten uit Israël.”

Op de website van BDS staan drie punten waar de beweging zich voor inzet: de beëindiging van de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden, gelijke rechten voor Arabisch-Palestijnse inwoners van Israël als voor Joodse inwoners, en terugkeer van alle Palestijnse vluchtelingen. Dat hoopt het te bereiken door bedrijven te dwingen om te stoppen met zakendoen in Israël.

Online gaan er boycotlijsten rond van bedrijven voor de activisten. ‘Kom nu in actie tegen deze bedrijven die profiteren van de genocide op het Palestijnse volk!’, staat in de kop van een BDS-artikel. Behalve McDonald’s staan ook fastfoodketens Burger King, Pizza Hut en Domino’s Pizza bij de zogeheten ‘organische boycotdoelstellingen’.

Bedrijven als Google, Amazon en Disney zijn dan weer geen boycotdoelstellingen, maar zogeheten bedrijven waar druk op moet worden uitgeoefend. Al deze concerns komen op basis van hun ‘mate van medeplichtigheid’ op de lijst te staan. BDS Nederland laat in een reactie weten dat het zich hier vooral focust op een beperkt aantal bedrijven, zodat het ‘meer impact’ kan genereren.

Onlangs riep de beweging ook op om Israël te diskwalificeren voor het Eurovisie Songfestival. Israël heeft inmiddels een herziene inzending onthuld, nadat de originele versie werd afgewezen vanwege de vermeende politieke ondertoon. De Israëlische Eden Golan zal nu het liedje Hurricane zingen, en niet October Rain, waarvan men dacht dat deze verwees naar de Hamas-aanval van 7 oktober.

Israël ziet de actievoerders als antisemieten die het bestaansrecht van de Joodse staat ontkennen. De BDS-beweging heeft in de Verenigde Staten te maken gehad met hevige tegenstand. Ook de Europese Unie heeft kritiek geuit op BDS.

De beweging zegt zelf antizionistisch te zijn, maar spreekt aantijgingen van antisemitisme tegen. De organisatoren zeggen dat de beweging geïnspireerd is door de Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsbeweging, waar boycots en sancties een belangrijke rol speelden in de uiteindelijke val van de apartheid. Ze hopen dat de BDS-beweging een soortgelijke druk op Israël zal uitoefenen om het internationale recht na te leven.

Ook Rami wijst op de afschaffing van de apartheid in Zuid-Afrika. In Nederland vond destijds een culturele, economische en academische boycot plaats. Bekend was de oproep in de jaren zeventig om de Zuid-Afrikaanse producent Outspan (sinaasappels) links te laten liggen.