Iran raakte pas echt ‘in de mode’ nadat de Iraakse en Syrische nucleaire dreiging vernietigd werden, ziet Netanyahu-kenner Pfeffer. Begin jaren 80 vernietigde Israël, onder leiding van Netanyahu’s partijgenoot Menachem Begin, een kernreactor in Irak. Deze zogeheten Begin-doctrine maakte de weg vrij voor andere Israëlische premiers om nucleaire dreigingen militair te vernietigen. Zoals Ehud Olmert deed in 2007 door een Syrische kernreactor te verwoesten. „Omdat Irak en Syrië geen bedreiging meer vormden, werd Iran de belangrijkste bedreiging.’’
Al decennia waarschuwde Netanyahu voor de Iraanse ayatollahs
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu (75) waarschuwt al sinds de jaren 80 voor het ayatollah-regime in Iran. Daarbij noemt hij Iran de grootste existentiële bedreiging voor Israël. Later vergelijkt Netanyahu de Islamitische Republiek met nazi-Duitsland en vreest hij voor een nucleair bewapend Iran. Hoe koos Netanyahu uiteindelijk voor een oorlog na decennia van waarschuwingsretoriek? Deze site sprak met zijn biograaf Anshel Pfeffer.
Door Gilad Perez
Buiten Israël zien critici Netanyahu als een roekeloze leider die het Midden-Oosten in vuur en vlam zet, maar in Israël zagen enkele politieke tegenstanders hem juist ‘te voorzichtig’ handelen de afgelopen decennia. Hij zou veel praten, maar weinig doen. Toch lijkt Netanyahu het ideale moment gevonden te hebben om zijn jarenlange kopzorgen over Iran via de militaire weg te willen oplossen, ziet Netanyahu’s biograaf en journalist van The Economist Anshel Pfeffer. „Elke premier zou dit hebben gedaan.’’
Netanyahu ziet Iran al decennia als het ultieme kwaad, en kan daar in Israël veel punten mee scoren. Pfeffer: „Je ziet ook geen enkele vooraanstaande politicus in de oppositie zeggen dat het verkeerd was om oorlog te voeren. Ik denk dat er vroeger geldige redenen waren om het niet te doen. En ik denk dat die redenen nu niet meer bestaan. Sommige mensen zeggen dat Netanyahu altijd oorlog wilde, anderen dat hij er alleen maar over wilde praten.’’
Iran uit de mode
Dat Bibi, zijn veelgebruikte bijnaam, zó lang over Iran praat, geeft de langstzittende premier van Israël zelf ook toe. Drie jaar na de val van het Sjah-regime, ten tijden van de Iraanse revolutie in 1979, zou hij al hebben gewaarschuwd voor de Iraanse dreiging, vertelde hij afgelopen weken trots aan Amerikaanse media. Waarschuwen voor Iran deed hij „toen het in de mode was en toen het dat niet was”, vertelde hij in een toespraak.
Netanyahu’s waarschuwingen voor een nucleair Iran gingen van start. Eerst als oppositieleider door premier Olmert te bekritiseren vanwege zijn ‘passieve houding’ richting Iran, later als premier door Iran in bijna elke toespraak weg te zetten als existentiële bedreiging voor Israël. Netanyahu vergeleek Iran meerdere keren met nazi-Duitsland, maar altijd maakte hij een onderscheid tussen het ‘kwaadaardige’ Iraanse regime en het ‘historische’ Perzische volk. „Make Iran great again’’, zei hij vorige week nog tegen een Iraans oppositiemedium waarin hij ook Perzische woorden gebruikte.
Bom-cartoon
Dat Netanyahu Iran louter als een politiek spel beschouwt, is beslist niet zo, vindt Pfeffer. „Om te zeggen dat dit iets is dat Netanyahu heeft verzonnen, is erg dom. Een nucleair bewapend Iran is namelijk een reële dreiging. Misschien heeft hij het overdreven en gebruikt hij het voor andere politieke doeleinden, zoals het afleiden van het Israëlisch-Palestijns conflict. Maar Iran heeft geen 60 procent verrijkt uranium nodig voor civiele doeleinden, dit gaat simpelweg over bewapening.’’
Bovendien heeft Iran nooit een geheim gemaakt van zijn ware intenties: de vernietiging van het ‘zionistische regime’ of het ‘kankergezwel’, hoe de opperste leider ayatollah Ali Khamenei Israël eerder omschreef.
Bij zijn fameuze toespraak bij de Verenigde Naties in 2012 hield hij een cartoon van een bom omhoog. Netanyahu tekende een dikke rode lijn op de plek waar Iran niet overheen kon gaan. Hij liet in dit diagram drie fasen zien: Iran zou fase één al behaald hebben.
De rode lijn trok Bibi op de grens van fase twee en drie. Want in die laatste fase zou het een kwestie van ‘maanden of misschien zelfs weken’ zijn dat Iran een nucleaire bom kon produceren. Nooit kwamen zijn voorspellingen uit, maar dat maakte Iran niet minder bedreigend voor Israël, vindt Pfeffer.
Iran-deal
In zijn toespraken voor het Amerikaanse Congres in 1996, 2011, 2015 en 2024 houdt Netanyahu zijn harde Iran-lijn vast. Vooral in 2015 waarschuwde hij de toenmalige president Barak Obama voor de ‘levensgevaarlijke’ gevolgen van een nucleaire overeenkomst met Iran, die de Amerikaanse president later in dat jaar wereldkundig maakte. Netanyahu: „Geen deal is beter dan een slechte deal. Dat betekent niet dat oorlog een alternatief is, maar juist een betere deal”, vertelde hij waarna Amerikaanse politici hem een staande ovatie gaven.
Het obstakel Obama bestaat niet meer voor Netanyahu, vertelt Pfeffer. Trump in het Witte Huis, die de VS eerder ook uit de Iran-deal (2015) trok, bood de Israëlische premier meer hoop voor een militaire confrontatie met Iran. Vorig jaar kwamen daar een verzwakt Hezbollah in Libanon en het gevallen Assad-regime in Syrië bij. En onlangs waarschuwden Israëlische inlichtingendiensten Netanyahu voor Iraanse nucleaire bewapening en een dreigende toename in ballistische raketten, stelt Pfeffer.
Voor Netanyahu genoeg reden om oorlog toch als alternatief te zien. Daarbij zou regime change in Teheran een zegen zijn voor hem, maar officieel zag de Israëlische premier het niet als oorlogsdoel. Nu de zogeheten twaalf daagse oorlog voorbij claimt Netanyahu vol trots de overwinning.
