Wie vandaag een directe vlucht wil boeken van Amsterdam naar Tel Aviv kan slechts bij één luchtvaartmaatschappij terecht. Waar voorheen het Britse easyJet en de Nederlandse KLM nog op de Israëlische badplaats vlogen, vliegt tegenwoordig alleen El Al nog naar vliegveld Ben Gurion. Ook in de rest van de wereld hebben reizigers meestal maar één optie om Israël te bereiken.

De grootste Israëlische luchtvaartmaatschappij heeft inmiddels bijna een monopoliepositie te pakken, en rapporteerde een recordwinst van meer dan 180 miljoen euro voor het derde kwartaal van 2024. Dat is een stijging van bijna 260 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2023. De omzet steeg naar bijna 1 miljard euro, 44 procent hoger dan in het derde kwartaal van 2023.

De cijfers zijn opmerkelijk. Het toerisme heeft namelijk een flinke klap gekregen sinds de aanval van Hamas en de Israëlische vergeldingsoorlog die daarop volgde. Het Israëlische ministerie van Toerisme schatte eerder dat de daling van het aantal buitenlandse toeristen heeft geleid tot bijna 5 miljard euro aan inkomstenverlies sinds het begin van de oorlog. Experts vrezen dat de oorlog langdurige economische schade veroorzaakt in Israël.

Maar oorlog of niet, Israëliërs blijven op vakantie gaan en sommige Joden uit de diaspora wagen evenzeer een bezoekje aan het Heilige Land. In combinatie met de (bijna) monopoliepositie van El Al zorgt dat voor steeds meer vraag naar vluchten, maar dat staat volgens topvrouw Dina Ben Tal Ganancia niet in verhouding tot de stoelcapaciteit van de maatschappij, meldt ze in een persbericht.

Naast veel Europese maatschappijen blijft ook een groot deel van de Amerikaanse vloot aan de grond. Onlangs hervatte het Hongaarse WizzAir wel zijn vluchten naar Tel Aviv, maar veel Israëliërs aarzelen om bij andere luchtvaartmaatschappijen te boeken, uit angst dat buitenlandse luchtvaartmaatschappijen vluchten eerder zullen annuleren als de veiligheidssituatie verandert.

In Israël klinkt veel kritiek op de hogere prijzen die El Al vraagt voor vluchten. Klanten die tickets willen boeken voor een vakantie of zakenreis, hebben allereerst moeite om stoelen te vinden, en stuiten daarna op torenhoge prijzen. De recordwinsten van de luchtvaartmaatschappij hebben ertoe geleid dat sommigen El Al beschuldigen van woekerprijzen.

Een Israëliër moet al gauw 4000 euro betalen voor een retour New York in februari, volgens de website van de Israëlische maatschappij. Dat komt mede door het gebrek aan zitplekken in economy class. Bij KLM kunnen reizigers voor minder dan 500 euro een retourvlucht boeken (Amsterdam-New York).

Vorig jaar heeft de grootste Israëlische luchtvaartmaatschappij de prijzen proberen te dempen door prijsplafonds in te voeren, maar El Al zegt wel een toename van 16 procent in de gemiddelde ticketprijs te zien. De luchtvaartmaatschappij erkent dat in de huidige situatie klanten soms maanden van tevoren moeten boeken om een ticket te kunnen kopen tegen een lagere, betaalbare prijs. „We doen er alles aan om het aanbod van stoelen zoveel mogelijk te vergroten”, schrijft ceo Dina Ben Tal Ganacia.

Net na 7 oktober maakte El Al zich juist populair door extra vluchten in te zetten om reservisten op te halen van hun vakantiebestemmingen. Zelfs op de heilige rustdag (zaterdag), een dag waarop de maatschappij normaal gesproken aan de grond blijft, vloog El Al naar alle uithoeken van de wereld.

In totaal bestaat de Israëlische vloot uit ongeveer 45 vliegtuigen die jaarlijks rond de 6 miljoen reizigers van A naar B brengen. „Ons doel is om ervoor te zorgen dat het luchtruim tussen Israël en de wereld open blijft.”

Om de problemen voor reizigers enigszins op te lossen bereiden nu kleinere Israëlische luchtvaartmaatschappijen, zoals Israir en Arkia, zich voor op het uitvoeren van vluchten naar Noord-Amerika. El AL hoopt dat deze kleinere maatschappijen vijf tot zes wekelijkse vluchten naar de VS kunnen uitvoeren, wat zou helpen het ernstige tekort aan stoelen te verminderen. Maar de problemen worden pas echt opgelost als alle buitenlandse maatschappijen weer gaan vliegen op Tel Aviv.

British Airways (Verenigd Koninkrijk) en Delta Airlines (Verenigde Staten) vliegen zeker tot aan maart 2025 niet op Tel Aviv. En ook KLM laat tegen deze site weten zeker tot aan eind maart alle vluchten naar Tel Aviv op te schorten. ‘We monitoren de situatie continu om te beoordelen wat er na die datum gebeurt’, laat een woordvoerder schriftelijk weten.

Wie nu een retour Amsterdam-Tel Aviv wil boeken, moet tussen de 400 en 500 euro neertellen bij El Al, en kan de komende dagen al over de boulevard van Tel Aviv flaneren. In december lag dit bedrag nog tweemaal hoger. Israël heeft erop aangedrongen dat het luchtruim veilig is en dat het zijn luchtruim zou sluiten als dat nodig zou zijn. Europese vakbonden die piloten en bemanningen vertegenwoordigen, uiten echter al langer hun zorgen over de luchtvaartveiligheid boven landen in het Midden-Oosten.