Drie grote witte bussen rijden tergend langzaam naar de uitzinnige menigte in Ramallah. ‘Allahu Akbar’ en ‘Lang leve het verzet’ scanderen omstanders richting de geblindeerde ramen. Anderen fluiten van vreugde of schieten vuurwerk de lucht in. Langzaam openen de deuren en worden Palestijnen direct op de nek gehesen van vrienden en familie. Bijna elke net vrijgelaten gevangene heeft een kaalgeschoren hoofd, een volle baard en draagt een grijs trainingspak met Hebreeuwse woorden. Enkelen hebben blauwe steriele handschoenen aan.

Als een ware dirigent hitst een verminkt ogende gevangene het publiek op waarna de menigte haar handen de lucht in gooit. Twee ogenschijnlijke broers vallen elkaar in de armen en laten minutenlang niet los. Tranen van geluk, stilte van ongeloof en leuzen van verzet; elke Palestijn in Ramallah voelt vreugde dat iets meer dan honderd van hun gevangenen vrij zijn. Velen van hen brachten tientallen jaren door in Israëlische gevangenissen, en kregen vooral na 7 oktober te maken met mishandelingen en gebrek aan basisvoorzieningen, blijkt uit onderzoek van meerdere internationale media en mensenrechtenorganisaties.

Nasser Emallah wacht op zijn oom Mohammed die al bijna dertig jaar vast zit in de Israëlische gevangenis. Volgens Emallah hebben Palestijnen recht op gewapend verzet tegen de bezetting (lees Israël), en werd zijn oom onder valse redenen vastgezet. ,,Ik heb nu heel gemengde gevoelens; van geluk tot verdriet. De Gazanen hebben een hoge prijs moeten betalen, maar ik ben heel blij dat ik mijn oom straks weer in de armen kan sluiten.”

Ook Emallah zelf werd jaren geleden gevangen genomen door Israël. Volgens hem vanwege het verbreken van de ‘valse’ wet, zonder daar verder op in te gaan. ,,Ik zat met mijn oom in dezelfde cel. Maar ik werd vrijgelaten, hij niet”, vertelt Emallah die in vol ornaat staat te wachten op zijn ‘geliefde’ oom. Hij draagt een rode keffiyeh en een sjaal van het Democratisch Front voor de Bevrijding van Palestina (DFLP). De situatie in Israëlische gevangenissen omschrijft de kalende Emallah als heel slecht. ,,Sinds 7 oktober krijgen gevangenen minder te eten en drinken”, zegt hij. ,,Daarnaast hebben veel Palestijnse gevangenen huidproblemen vanwege het gebrek aan hygiëne.”

Sinds 7 oktober komt vooral het detentiecentrum van Sde Teiman veel in opspraak. Daar lekten vorig jaar beelden uit van vermeend seksueel misbruik. Vijf Israëlische soldaten worden ervan beschuldigd een gevangene anaal te hebben gepenetreerd met een staaf die zijn inwendige organen doorboorde. Ook in Israël zorgden de beelden voor discussie.

De condities in de detentiecentra zijn vreselijk, vertelt de net vrijgelaten Mohammed Moussa op straat in Ramallah tegen deze site. ,,Ik woog dertien jaar geleden negentig kilo, nu nog maar zestig”, zegt een zichtbaar uitgeputte Moussa naast zijn moeder. Hij zegt gemarteld te zijn na de uitbraak van de oorlog tussen Israël en Hamas op 7 oktober. Moussa kreeg dertien jaar geleden 27 jaar celstraf, waarvan hij de helft heeft uitgezeten. Volgens Israël was hij lid van Hamas – of het verzet, zoals hij en veel Palestijnen met hem de terroristische organisatie noemen.

Een van de prominente terroristen die zaterdag werd vrijgelaten is Wael Qassem, de voormalig leider van Hamas in Oost-Jeruzalem. Hij werd veroordeeld tot 35 keer levenslang voor zijn betrokkenheid bij een reeks dodelijke aanslagen in Jeruzalem (twintig doden) en Rishon Lezion (15 doden).

Volgens het akkoord zal Israël in ruil voor elke vrouwelijke soldaat – zaterdag waren dat Naama Levy, Liri Albag, Daniella Gilboa en Karina Ariev – dertig Palestijnse gevangenen met een levenslange gevangenisstraf vrijlaten. In totaal werden dit weekend tweehonderd Palestijnen vrijgelaten. Waar vorige week nog veel vrouwen en kinderen werden vrijgelaten, zijn het afgelopen zaterdag vooral veel mannen. ,,Familieleden hier dachten nooit meer hun zonen terug te zien”, zegt journalist Mahyr Abu Khater die werkt voor het Palestijnse persbureau WAFA.

Een Palestijnse vrouw wacht op haar ‘elegante’ neef; Mohammad Kifaya (34). Hij werd volgens zijn tante tien jaar geleden opgepakt door het Israëlische leger. Een rechtbank bestempelde Kifaya als terrorist en volgens de Israëlische organisatie Checkpoint Watch werd hij in 2014 verdacht van deelname aan militaire activiteiten, wapenbezit en het verlenen van diensten aan een vijandige organisatie.

Kifaya stond op het punt om zijn diploma aan de universiteit in handen te krijgen, toen hij op de ochtend van zijn uitreiking gevangen werd genomen door het Israëlische leger. ,,Ze hebben ons niet laten genieten van zijn geweldige prestatie op de universiteit.” Ook de tante van Kifaya omschrijft de situatie van de gevangen als ‘moeilijk’ sinds de uitbraak van de oorlog. ,,Vroeger was het prima, maar na 7 oktober wordt hij in elkaar geslagen en verslechtert zijn conditie. We hopen dat het nog goed met hem gaat.”

Ten slotte dankt zijn tante Hamas. ‘Ik prijs het verzet’. Veel uitingen van Hamas zijn er zaterdag niet, maar veel inwoners in Ramallah weten dat Hamas heeft gezorgd voor de vrijlating van hun geliefden. In de menigte wordt een oud-gevangene met groene Hamas-hoofdband naar binnen gedragen, terwijl hij trots zwaait met een grote vlag van de terreurorganisatie.